"Volgende zondag om 7u aan de parking, we gaan naar Zeeland. Voor de nieuwelingen: niet vergeten extra lood mee te nemen!"... Klinkt wel een beetje bekend, niet? Alleen... hoeveel lood moeten Janneke en Mieke nu meenemen? De ene zegt "ik neem 3kg extra mee", de andere zegt "ik kom toe met 1kg extra", en de derde zegt "allemaal zever, ik gebruik dezelfde loodgordel met evenveel lood voor zoet en voor zout water"... En Janneke en Mieke weten nog steeds niet hoeveel extra lood ze moeten meenemen...

Nochtans is het piece of cake om als je correct bent uitgelood met je uitrusting in zoet water te weten hoeveel lood extra je moet meenemen voor een zoutwaterduik in "onze wateren" (Noordzee, Oosterschelde, Grevelingen)... lees maar even verder...

Zout water is zwaarder dan zoet water, dus je "weegt" netto minder in zout water dan in zoet water (Wet van Archimedes), en voor dezelfde uitloding betekent dit dan extra lood meezeulen.
Dat extra lood moet het extra gewicht (en dus ook de extra opwaarste kracht) van het zoutwater in je totaal volume onderwater compenseren, en dat is voor onze zeewateren ongeveer 2.75% van je totaal volume (of je totaal drooggewicht) onderwater in zoet water.

2.75% even snel uitrekenen te moeilijk? Gebruik even snel onze "lood-calculator" (of kijk even in de tabel eronder), vanuit de veronderstelling dat je correct bent uitgelood voor zoetwater: in het middelste vakje (waar nu 38. staat) vul je het totale gewicht in van je duikspullen voor zoet water (inclusief je pak, fles, loodgordel, lamp, mes, enz. enz., alles tesamen naar schatting rond de 38kg dus voor een doorsnee normale duikuitrusting met enkele fles). In het linkervakje vul je je gewicht in, en dan klik je op "= extra lood" en je ziet in het rechtse vakje hoeveel lood je extra moet meenemen naar de Oosterschelde.
(opgelet: decimale getallen moet je opgeven met een . ipv een ,. Dus 37.5 ipv 37,5)

Of voor hoofdrekenaar: 2.75% is 10% meer dan 2.5%, en 2.5% oftewel 1/40ste is snel uit te rekenen... het oorspronkelijke getal delen door 10, en dan 2 keer door 2... en daar doe je dan 10% bij en hopla. Een voorbeeldje: je weegt droog aan de haak 80kg, je duikspullen wegen alles bij mekaar ongeveer 40kg, tesamen 120kg... delen door 10 geef 12, delen door 4 (of 2 keer de helft nemen) levert 3kg op, daar 10% bij is 3.3kg, of afgerond 3.5kg extra lood nodig...

Een klein beetje uitleg...

Als iemand met (afgezien van de hoeveelheid lood) dezelfde uitrusting waarmee hij in zoet water correct is uitgelood in zout water wil gaan duiken, en opnieuw even correct wil uitgelood zijn, dan dient het extra lood gewoon om het effect van het totale volume van duiker+uitrusting maal het verschil in soortelijk gewicht te corrigeren. Je moet dus alleen maar dat verschil in soortelijk gewicht kennen, en dat kan je opzoeken ifv het zout water, en het totale volume en dat weet je zo als de duiker correct is uitgelood in zoet water...
We vertrekken van de veronderstelling dat je uitrusting in die mate op punt staat dat je perfect uitgelood bent voor duiken in zoet water (met een soortelijk gewicht van 1kg/liter), dit wil zeggen dat je op een diepte van -3m, met lege fenzy/trimvest neutraal uitgetrimd bent. Dank zij de Wet van Archimedes weten we dan je totale gewicht (jezelf + de volledige uitrusting) in evenwicht gehouden wordt door de opwaartse kracht, zijnde het gewicht van het verplaatste water. Je totale volume (in liter) is dus op dat moment gelijk aan je totale gewicht (in kg)... simpel hé...

De volgende stap in de redenering is dat je totale volume niet zal veranderen als je in zout water gaat duiken. Alleen zal omwille van het hogere soortelijke gewicht (s.g.) de overeenkomstige opwaartse kracht groter zijn, en dat is dus de reden dat je extra lood moet meenemen. De hoeveelheid extra lood is dus afhankelijk van je totale volume, en van het soortelijk gewicht van zout water.
Het gemiddelde soortelijke gewicht van het water in de Oosterschelde en Noordzee zit rond de 1.0255kg/liter. Dit betekent dat we 0.0255 kg extra lood per liter verplaatst volume (=ons totaal gewicht bij duiken in zoet water) moeten meenemen. Het soortelijk gewicht van lood is 11.34kg/liter en het lood zelf ondervindt ook (een beetje weliswaar) een opwaartse kracht onder water. Vandaar dat we in eerste benadering ongeveer 9% van het extra lood "verliezen", of dat we anderzijds extra 9% bovenop die 0.0255kg/liter moeten meenemen, oftewel ongeveer 0.0275kg/liter extra lood.

Een klein rekenvoorbeeld: Janneke weegt 85kg, zijn duikuitrusting weegt 38kg (incl. zijn zoetwaterloodgordel van 8kg). Zijn totaal "zoetwatergewicht" is 123kg en voor de duik in de Oosterschelde moet hij dus ongeveer 3.5kg extra lood meenemen.

En wat dan met iemand van 85kg die toch bij hoog en bij laag beweert dat hij/zij voor de Oosterschelde toch maar 2kg i.p.v. 3.5kg extra lood moet steken? Wel... de fysica liegt niet... dat betekent dan gewoon dat die persoon voor zoet water eigenlijk al 1.5kg te veel mee heeft en die moet hij/zij dan uiteraard niet nog eens extra bijsteken voor de Oosterschelde... ;-)

En waar blijf je dan met dat extra lood...?

• Je kan vb. 2 loodgordels voorzien, eentje met het juiste gewicht voor zoet water, en eentje voor zout water. Met natuurlijk het risico dat je op een goeie dag aan de Oosterschelde staat te koekeloeren met je zoetwater-gordel...

• Sommige duikers verkiezen slechts 1 gordel, namelijk een zoutwatergordel met het juiste gewicht voor de Oosterschelde. En met dezelfde gordel duiken ze dan ook in zoet water en dan moeten ze steevast wat meer lucht in hun fenzy/trimvest laten. Strikt genomen is dit niet helemaal conform de NELOS richtlijn die stelt dat op het einde van de duik (fles op reserve) je in principe met een lege fenzy/trimvest uitgetrimd moet zijn om een trap op -3m te kunnen maken. En het is bovendien omwille van die extra lucht in je trimvest eens stuk minder comfortabel (en ook iets minder veilig want je bent een stuk nuttig liftvermogen van je trimvest kwijt) omdat die lucht i.f.v. de diepte voortdurend zit in te krimpen of uit te zetten terwijl die extra kilo's lood op iedere diepte extra kilo's lood blijven. Dus niet echt een "goeie" oplossing!!!

• Je kan ook opteren voor slechts 1 gordel, namelijk een zoetwatergordel en extra gewichten telkens bijschuiven op je loodgordel (typisch 3-4kg voor de duikers met een gemiddeld gewicht). Een best elegante manier die ook nog steeds toelaat in een noodsituatie je volledige loodgordel af te werpen, maar je moet dan wel nog ruimte hebben om die extra blokken op je gordel te schuiven en de 'moed' hebben om iedere keer opnieuw met de gesp(en) te zitten sukkelen... Dat deed ik alvast zo in mijn begin-duikjaren.

• Je kan ook opteren voor slechts 1 gordel, namelijk een zoetwatergordel en de extra gewichten apart monteren op je fles.
  Denk hierbij er wel aan dat ge die loodblokken zo dicht mogelijk bij uw rug/trimvest plaatst om onderwater het draai/kantelmoment van dat extra gewicht zo klein mogelijk te houden!

  • je kan de loodblokken monteren op een aparte spanriem rond je fles (zie foto's links). Werkt ook prima! Heb ik nadien een paar jaar gedaan, en ik heb ook speciale loodblokken gegoten voor een collega van de duikclub die erg last had van rugpijn tijdens het duiken en nu met die blokken rond de fles duikt.

  • je kan die losse loodblokken gewoon in de zakken van je trimvest opbergen. Dit heeft als voordeel dat je niets aan je loodgordel zelf moet veranderen. Nadeel is dat je de zakken van je trimvest zit vol te stoppen met lood waarmee je eventueel de zakken kan beschadigen, en als het geen zakken zijn met een rits is de kans groot dat ge tijdens de duik een loodblok kwijtspeelt.

  • als handige doe-het-zelver monteer je een inox beugeltje op die extra loodblokken waarmee je die blokken dan gewoon vastklikt aan de bestaande spanriem van je trimvest of backpack op het moment dat je die spanriem rond je fles aanspant (zie foto's in het midden). Een zeer handige, snelle en goedkope oplossing die perfect werkt! Dat is wat ik nu sinds meer dan een jaar gebruik voor de flessen van mijn dochter en zoon.

  • als nog handiger doe-het-zelver maak je speciale loodelementen (zie foto's rechts: inox buisprofiel aan beide zijden dichtgelast en volgegoten met lood, met een bevestigingsbeugeltje) die je vastklikt aan de bestaande spanband van je trimvest/backpack. Werkt echt prima! En die loodelementen nemen bovendien zo goed als geen plaats in. Mijn favoriete keuze, en ook perfect van toepassing voor v.b. het extra lood als je droog duikt.

  • een leuke en zeer handige oplossing zijn de losse "loodpockets" die je op een gewone gordel, en dus ook op de spanriem van de fles van je trimvest, kan schuiven en waar je een vaste loodblok of een zakje gritlood kan in schuiven. Op de linkse foto zie je zo'n twee "loodpockets" langs voor en langs achter, en op de rechtse foto zit er een loodblok van 2kg in zo'n pocket. Een heel handige oplossing ook voor wie v.b. rugpijn heeft en pas aan de waterkant op een gemakkelijke manier een paar kg lood wil bijsteken!

  • en een laatste supergoedkope oplossing, die ook door een doe-het-zelver met 2 linkerhanden kan uitgewerkt worden, is de loodblok(ken) gewoon met een Velcro-riempje vast te zetten op de bestaande spanband van je trimvest/backpack. Meer details vind je op de onderste foto's. Per loodblok maak je een Velcro-riempje door 2 stukken van 10cm Velcro van 5cm breed over een lengte van 1.5cm op mekaar te "plakken" en dat overlappend stukje enkele keren met een zig-zag-steek stevig vast te naaien. Het riempje dat je dan bekomt steek je gewoon door de gleuven van een gewone loodblok, en de beide flappen klap je over mekaar over de spanband (foto links) en daarmee zit de loodblok muurvast op de spanband. En nadien monteer je je trimvest/backpack gewoon op de fles (foto rechts). Qua kostprijs kom je voor zo'n 2 Velcro-riempjes (voor 2 loodblokken) net niet aan 1EUR...

Opmerking: al deze manieren om lood op de fles te monteren, of op de spanband van je trimvest/wing, zijn uiteraard ook mogelijke manieren om een duikfles zo goed mogelijk in balans te krijgen en dan vooral bij vb. alu-flessen of composiet/carbon-flessen. Bij deze flessen is het namelijk dikwijls zo dat owv het materiaal in combinatie met de -relatief- zwaardere kraan en de 1ste trap(pen) van de ontspanner(s) deze flessen eindeduik soms willen gaan drijven, en dan vooral met de onderkant van de fles en dat kan een onaangenaam gevoel geven bij het duiken. Met dan de gepaste hoeveelheid lood ergens onderaan de fles te monteren kan je dat nadeel helemaal wegwerken en tot een zo neutraal mogelijk setje komen.