Noordzeeduiken

Enkele praktische tips/gegevens voor als we met Torpedo de Noordzee op gaan...

Vooraf even een "zelftest" om je zien of je al in de buurt van "Noordzee-geschikt" komt:

Ik heb voldoende duikervaring, in diverse omstandigheden en met verschillende buddies, om te kunnen zeggen dat ik "zelfstandig" kan duiken en niet afhankelijk ben van een buddy...
Een half metertje of nog minder zicht, daar lig ik niet echt wakker van, dat is nog ruim binnen mijn comfortzone...
Idem dito wat stroming, en soms zelfs heel heftige wapperend-vlagje-aan-een-lijn stroming, als ik aan een daallijn naar beneden zak is best OK...
Geen probleem om bij beperkte zichtbaarheid en zonder enige vaste referentie netjes gecontroleerd samen met mijn buddy "in den bleu" op te stijgen... en "in den bleu" kan soms heuse erwtensoep zijn... en dan in die erwtensoep relax te gaan hangen voor je veiligheidsstop (of eventueel verplichte decostops)...
Ik kan perfect mijn OSB schieten...
Oeps, mijn buddy kwijt, en ik moet in mijn eentje midden in zee "in den bleu" van 30-40m gecontroleerd naar de oppervlakte stijgen... bwah ja, dat doen we dan maar he, geen probleem, en op het einde ook nog eens in mijn eentje mijn OSB schieten... en ik vind mijn buddy dan wel terug aan de oppervlakte...

Samenvatting van het NELOS Noordzeereglement

Minstens 2*D gebrevetteerde duikers (plus bijkomende interne Torpedo-eis, maar ook dikwijls de eis van veel NZ-charters, van minstens 100 openwaterduiken incl. voldoende echte Oosterschelde-ervaring).
Iedere duiker moet een trimvest dragen, een lamp hebben en een scherp mes.
Iedere duiker moet in het bezit zijn van een decoballon/OSB en die ook effectief kunnen gebruiken.
Iedere duiker moet in het bezit zijn van een tweede "bevrijdingssysteem" (mes-schaar......) en dat moet op een andere plaats gedragen worden dan het (eerste) mes.
Er MOET steeds gedoken worden binnen de veiligheidscurve, tenzij men 100% zeker is dat men langs een vaste ankerketting terug naar boven kan (en men einde duik die ketting ook effectief terugvindt) en dan eventuele (deco)stops aan de ankerketting kan maken.
Opmerking: de meeste Belgische noordzeeoperatoren ankeren NIET op het wrak maar blijven tijdens de duik in de buurt drijven/rondvaren. Dus in de praktijk duiken we op de Noordzee zo dat er geen (of in samenspraak met de schipper ifv de omstandigheden slechts beperkte) verplichte decostops zijn!

Hoe in het water, hoe het wrak vinden, op het wrak, en hoe duik afronden ?

Wrak lokaliseren, markeren en "duikklaar" maken: de schipper zoekt eerst via gps en dan meer in detail via de sonar het wrak op en gooit een anker met daallijn en 2 boeien op het wrak.
Door de stroming zullen de 2 boeien wat strak worden getrokken en zo de richting van de stroming aangeven, t.t.z. de tweede "losse" boei legt zich in het verlengde van de eerste boei die aan de daallijn vasthangt.
Te water gaan en naar het wrak afdalen: in de meeste gevallen blijft de boot "vrij" rondvaren en ankert niet. Bedoeling is dat bij het te water gaan de boot zich netjes stroomopwaarts van die 2 boeien legt (of langzaam heen en weer zigzagt als er te veel stroming is en de boot te snel naar de boeien wordt gestuwd) en dan spring je in het water op het moment dat je beide boeien netjes op één lijn ziet zodat je je dan rustig door de stroming kan laten meedrijven naar de 1ste boei die je vastgrijpt en langs daar dan direct naar wrak afdaalt.
Ingeval je de 1ste boei zou missen kan je nog proberen de 2de te pakken te krijgen en je via het touw tussen beide boeien terug naar de 1ste te trekken en daar dan via de daallijn naar 't wrak te gaan.
Je mag tijdens het dalen de daallijn NIET lossen/kwijtspelen want d'er kan wel eens serieuze stroming zitten en dan geraak je nooit aan 't wrak en is de duik gedaan ! 't Is dus kwestie van op de boot net voor het springen echt "100% klaar" te zijn zodat je aan de boei direct samen naar beneden kunt gaan... als er relatief weinig stroming is kan je naast mekaar, de ene links en de andere rechts van de daallijn afzakken. Als er meer stroming staat is het gewoon achter mekaar omdat je je dan soms met 2 handen aan de afdaallijn naar beneden moet trekken.
Opmerking: normaal gezien zal het laatste duikteam dat op het wrak toekomt, in samenspraak met de schipper, de dreg/anker van de twee wrakboeien naar boven schieten zodat de schipper die boeien kan binnenhalen en helemaal vrij kan rondvaren en wachten op het eerste duikteam dat eindeduik terug bovenkomt en die oppikken, enz.
Op het wrak aangekomen hangt het ook weer van de stroming, en de zichtbaarheid af. Bij weinig stroming en goeie zichtbaarheid maakt het niet uit hoe je duikt, naast mekaar of achter mekaar. Bij slechte zichtbaarheid is direct naast mekaar beter. Bij sterke stroming is achter mekaar handiger omdat je je dan goed kan vasthouden aan het wrak en je soms je gewoon langs de lijzijde van het wrak, of in het wrak als dat mogelijk is, moet laten zakken om een beetje "uit de wind" te duiken.
Hou op het wrak uiteraard je luchtvoorraad goed in de gaten, en je tijd, en zorg ervoor dat je na de vooraf afgesproken "grensdruk" en/of max. bodemtijd en/of andere afspraken ivm nultijd en decostops, aan de opstijging begint.
Opmerking: aangezien we eindeduik gewoon "in den bleu" opstijgen kunnen we dat doen vanop gelijk welke plaats op het wrak. Om die reden werken we normaal gezien dus ook niet met reels op het wrak gewoonweg omdat het niet nodig/nuttig is en alleen maar onnodige rompslomp en beperkingen oplevert. Typisch doen we ook omwille van de soort wrakken, en omwille van de al bij al beperkte bodemtijd, geen echte wrakpenetraties en gaan we alleen maar via zeer grote/ruime openingen eens even v.b. in het ruim kijken.
Eindeduik opstijgen: bij (kleinere) RIB's wordt soms geankerd en is de afspraak dat men via de lijn terug naar boven komt, maar bij grotere boten gebeurt het stijgen normaal gezien vrij "in den bleu", om dan ten laatste op een 6-7m de OSB (1 per duikteam) te schieten en daar eventueel nog een paar minuten safety stop (in principe, en alvast bij de NELOS is dat zo, zijn geen verplichte decostops toegelaten bij stijgen in het blauw!) te houden.
Boven gekomen hou je de OSB nog steeds goed rechtop zodat men van op de boot je kan zien en zich zo manoeuvreren dat je zo gemakkelijk mogelijk de trap op kan (of de lift bij de modernere boot).
Terug op de boot: aan de trap/lift zorg je ervoor dat je de persoon voor je voldoende ruimte biedt om de trap/lift te pakken te krijgen en op het dek te geraken en je gaat zelf pas naar de trap/lift op het moment dat de duiker voor je op het dek is. Zorg er voordien voor dat er zo weinig mogelijk nog "los" hangt te bengelen (v.b. lamp, console, enz.) aan je uitrusting om te vermijden dat je daarmee ergens blijft haken aan de trap/lift. Hou ook je bril op en ontspanner in de mond tot op het moment dat je goed en wel op het dek bent!
Als er redelijk wat deining staat blijf je eerst even weg van de trap/lift om goed het 'ritme' van op/neer in de gaten te krijgen en op het moment dat de onderste treden of platform het diepste in het water zit grijp je de trap/lift zo hoog mogelijk en zo goed mogelijk vast en probeer je je voeten goed op een trede of het platform vast te zetten...

Welke fles(sen) ?

Een "eeuwige" discussie natuurlijk... je ziet tig mensen met een gewone 15liter mono duiken, je ziet er tig met een 2x10 dubbelset, je ziet er verschillende met die nieuwerwetse 2x12 dubbelsets... Uiteindelijk moeten je duikplannen en je luchthoeveelheid goed bij mekaar passen (ook qua veiligheid/reserve), en wat je extra daar bovenop wil meesleuren is je eigen keuze/probleem.
Hoeveel lucht is "nodig" ? Dat is simpel: je maakt een duikplanning ifv de gemiddelde diepte van het wrak, en de max. bijhorende duiktijd binnen de nultijd, en je opstijgprofiel (met eventuele deep stops en safety stops en eventuele met de schipper afgesproken max. decostops), en daarbij hoort ook de luchtplanning. Je kent je eigen SAC (Surface Air Consumption) en op basis daarvan weet je hoeveel lucht je nodig hebt voor jouw bodemtijd. Je bepaalt daarnaast hoeveel lucht je voor de opstijging nodig hebt, en die hoeveelheid doe je voor alle zekerheid (minstens) maal 2 om ingeval je buddy worst case net op het moment van de opstijging zonder lucht valt hem van lucht te kunnen voorzien... en dan neem je finaal nog een paar tientallen bar extra reserve en je weet welke fles(sen) je nodig hebt... of hoe je bij de beschikbare fles(sen) desgevallend je duikplan moet bijsturen. In de praktijk zal je zien dat met een normaal luchtverbruik, en de typische NZ-wrakken, en duiken binnen de nultijd, je als je duikt met lucht je goed toekomt met een 15liter/200bar. Als je met nitrox duikt en je wil er de allerlaatste seconde nultijd uitpersen kan een 15liter/200bar wat krap worden om ook je buddy in een noodgeval luchtdelend veilig mee boven te krijgen en kan een 2x10liter dubbelset een betere keuze zijn.
A propos... nog een tip: tuig in de haven je setje al op in de kofferbak van je wagen, daar heb je doorgaans meer plaats dan op de boot... en het is veel gemakkelijker om je fles(sen) zo op je rug naar/van de boot te dragen en eens op de boot kan je direct je setje tegen de wand zetten en vastzetten met een touwtje (niet alle schippers hebben genoeg touwtjes voorhanden, voorzie daarom best zelf een stevig -4mm is dik/stevig genoeg- touwtje van ongeveer anderhalve meter).

Even als voorbeeld een kleine berekening ivm de "turn pressure", ttz de minimale druk op je fles die je best nog over hebt op het moment dat je beslist aan de opstijging te beginnen: we nemen een typische "vertrekdiepte" van ongeveer 30m (4bar) en we voorzien dat op het "vertrekmoment" er eventueel nog iets foutloopt zodat je nog een minuutje langer op 30m dient te blijven (dat kost dus 4bar.min), de opstijging zelf van 30m naar 0m aan 10m/min duurt 3min aan een gemiddelde druk van 2.5bar (dus 7.5bar.min), 2min deep stops op 15m (2.5bar, geeft 5bar.min), nog een kortere deep stop annex voorbereiding van de OSB te schieten en de OSB effectief te schieten op ruwweg 10m (2bar) en 1min (geeft 2bar.min), dan nog 5min op 5m safety stop (1.5bar, geeft 7.5bar.min) geeft in totaal een load van 26bar.min.
Met een SAC of GOV van ongeveer 20liter/min betekent dit een benodigde luchtvoorraad van 520bar.liter, oftewel 35bar op een 15liter-fles. Je moet er ook rekening mee houden dat je in voorkomend geval van een probleem met de luchtvoorziening van je buddy worst case net op het moment dat je beslist te stijgen je (minstens) het dubbele nodig hebt ttz 1040bar.liter oftewel 70bar op een 15liter-fles. Met dan nog een extra reserve voor een onvoorzien probleem onderweg of aan de oppervlakte mag je dan stellen dat je "turn pressure" ingeval van een niet-decoduik (weliswaar met deep stops en 5min safety of verplichte stop) 100bar is op een 15liter-fles.
Heb je desgevallend toch langere verplichte decostops, v.b. 10min in totaal, dan komt er bij de load nog 7.5bar.min bovenop, of met een SAC van 20liter/min geeft dit 150bar.liter, oftewel 10bar op een 15liter, maal 2 in voorkomend geval van luchtdeling met je buddy, en dan kom je aan een turn pressure van 120bar op een 15liter.

Nuttige links:

Kustweerbericht, incl. wrakkendatabank, getijdentabellen, enz. / marine.meteoconsult.fr /
Operationele hydrodynamische modellen voor de Noordzee
Life AIS info
Enkele Noordzee-charters:
- Dive Star
- Ephyra / Big Blue
- Eva (ex-Stream)
- Jonathan
- Northsea charters
Wrakkensite / Wrakkendatabase Noordzee

Last update: Apr 15 16:36